25 بهمن 1403
فناوری بیومتریک در سال‌های اخیر تحولی چشمگیر در حوزه امنیت، احراز هویت و مدیریت دسترسی ایجاد کرده است. با بهره‌گیری از ویژگی‌های فیزیولوژیکی یا رفتاری هر فرد—مانند اثر انگشت، چهره، عنبیه، صدا یا حتی الگوی تایپ‌کردن—ابزارهای بیومتریک سطحی از دقت و امنیت را ارائه می‌دهند که با روش‌های سنتی مانند رمز عبور قابل مقایسه نیست. امروزه از این فناوری نه‌تنها در سیستم‌های کنترل دسترسی، بلکه در حوزه‌هایی چون بانکداری، سلامت، حمل‌ونقل و حتی ساخت‌وساز استفاده می‌شود.
ابزارهای بیومتریک در دسته‌های متنوعی عرضه می‌شوند، که هرکدام بر اساس ویژگی خاصی از انسان طراحی شده‌اند. دستگاه‌های اسکن اثر انگشت، تشخیص چهره با کمک دوربین‌های هوش مصنوعی، اسکنرهای عنبیه و حتی تحلیلگرهای صدا از رایج‌ترین این ابزارها هستند. مدل‌های جدیدتر، قابلیت‌های چندگانه دارند؛ به‌عنوان مثال، ترکیب اسکن چهره با شناسایی دمای بدن یا تحلیل الگوهای رفتاری کاربر، باعث افزایش دقت و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی شده است.
استفاده از ابزارهای بیومتریک در محیط‌های صنعتی، کارخانه‌ها و پروژه‌های عمرانی به‌سرعت رو به افزایش است. این فناوری‌ها می‌توانند حضور و غیاب کارکنان را بدون نیاز به تماس یا کارت فیزیکی ثبت کنند و همزمان امنیت ورود به مناطق حساس را کنترل نمایند. همچنین، در پروژه‌هایی که ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است، شناسایی فوری افراد دارای مجوز، به کاهش ریسک و افزایش بهره‌وری منجر می‌شود. این کاربرد به‌ویژه در دوران پساکرونا و نیاز به روش‌های بدون تماس، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
برخلاف رمزها یا کارت‌های شناسایی که ممکن است گم یا فراموش شوند، ابزارهای بیومتریک از داده‌هایی استفاده می‌کنند که منحصربه‌فرد و غیرقابل کپی هستند. این ویژگی باعث می‌شود که سطح امنیت به‌شکل چشمگیری افزایش یابد و خطاهای انسانی کاهش پیدا کند. برخی از دستگاه‌ها با هوش مصنوعی ترکیب شده‌اند و می‌توانند بین فرد واقعی و تصویر تقلبی یا ماسک تمایز قائل شوند، که این موضوع تهدیدهای فریب سیستم را به حداقل می‌رساند.
در کنار مزایای گسترده ابزارهای بیومتریک، چالش‌هایی نیز وجود دارد؛ به‌ویژه در زمینه حفظ حریم خصوصی و ذخیره امن اطلاعات بیومتریک. اگر این داده‌ها به‌درستی رمزنگاری و محافظت نشوند، در صورت نفوذ امنیتی، جبران خسارات ممکن نخواهد بود؛ چرا که برخلاف رمز عبور، اثر انگشت یا عنبیه قابل تغییر نیست. به همین دلیل، توسعه‌دهندگان موظف هستند از استانداردهای امنیتی بالا، رمزگذاری پیشرفته و سیاست‌های سخت‌گیرانه برای حفظ اطلاعات کاربران استفاده کنند.
فناوری بیومتریک هر روز در حال تکامل است. ترکیب این ابزارها با یادگیری ماشین و هوش مصنوعی، آن‌ها را هوشمندتر و انعطاف‌پذیرتر کرده است. ابزارهای پوشیدنی بیومتریک، احراز هویت رفتاری، و حتی اسکنرهای غیرتماسی پیشرفته، آینده‌ای را ترسیم می‌کنند که در آن امنیت با راحتی و سرعت تلفیق می‌شود. سازمان‌هایی که زودتر این فناوری را در فرایندهای خود به‌کار می‌گیرند، نه‌تنها از نظر امنیت پیشرو خواهند بود، بلکه اعتماد مشتریان و بهره‌وری منابع انسانی خود را نیز افزایش خواهند داد.